(၁) စိတ္ဓါတ္ေအာက္တန္းက်သူ
စိတ္ဓါတ္ညံ့သူ၊ စိတ္ဓါတ္ေအာက္တန္းက်သူဟာ
သင္ယူထားတဲ့ ေခတ္ပညာေတြ ဘယ္ေလာက္ဘဲတတ္ေစကာမူ၊
ဘြဲ႔ေတြရာထူးေတြ ႀကီးမားေစကာမူ၊ မိဘအသိုင္းအ၀ိုင္း ခ်မ္းသာေစကာမူ
လူေတာ္မဟုတ္၊ လူေကာင္းလည္းမဟုတ္၊
စာေပလံုး၀ မတတ္သူေလာက္မွ အသံုးမက် တန္ဖိုးမရွိသူေတြျဖစ္တယ္။
(၂) ေမတၱာစိတ္သာ ထားေနရင္
သတၱ၀ါအားလံုးအေပၚ
ေမတၱာစိတ္ အျမဲထားေနပါက
စိတ္ခ်မ္းသာ၏ မွတ္။
(၃) စိတ္ရင္းေစတနာ
စိတ္ထားျမင့္ျမတ္လွ်င္ ဘယ္သူမဆို အထက္တန္းစားလူျဖစ္ႏိုင္တယ္။
မိမိစိတ္ထားက အလယ္အလတ္ရွိလွ်င္ အလတ္တန္းစားလူျဖစ္ရ၏။
မိမိစိတ္က ေအာက္တန္းက်လွ်င္ ေအာက္တန္းစားလူျဖစ္ရမည္။
စိတ္ရင္းေစတနာသည္
လူတန္းစားကို ခြဲျခားေနေသာ တရားခံလက္သည္ျဖစ္ေလသည္။
(၄) စိတ္သည္အဓိက
လူဆိုတာ စိတ္ရယ္၊ ရုပ္ခႏၶာရယ္၊ ႏွစ္မ်ဳိးေပါင္းစပ္ထားတယ္ဆိုတာသိၾကရဲ႕လား။
စိတ္ဟာ အဓိကျဖစ္တယ္၊ စိတ္ေကာင္းရင္ လူေကာင္းတယ္။
စိတ္မေကာင္းရင္ လူမေကာင္းဘူး။
ေရွးေခတ္လူေတြေကာင္းၾကတယ္ဆိုတာ စိတ္ေကာင္းလို႔
စိတ္ထားရိုးသားၾကလို႔ ေကာင္းတာ၊
ခုေခတ္လူေတြမေကာင္းဘူးဆိုတာ ရိုးသားတဲ့စိတ္၊ ေျဖာင့္မတ္တဲ့စိတ္
မထားၾကလို႔ မေကာင္းတာဘဲ၊ ဒီေတာ့ဒီလူေတြေကာင္းလာေအာင္
စိတ္ထားနည္း ျပဳျပင္ေပးၾကဖို႔လိုတယ္။
စိတ္ပ်က္စရာစကားေတြေျပာၿပီး ညည္းညဴေနလို႔ေတာ့
ဒီေခတ္လူေတြေကာင္းလာမွာ
မဟုတ္ဘူး။ အဲဒါလိုရင္းအညွာကို မင္းတို႔ သိၾကေအာင္ ညႊန္ျပေပးတာဘဲ။
(၅) ေဒါသစိတ္ဟာ ကိုယ္ေတြ႔
စိတ္ဆိုးလာတယ္။ အဲဒီစိတ္ဆိုးတဲ့စိတ္ကို ကုိယ္ကဆင္ျခင္ၾကည့္ရင္ မသိဘူးလား၊
သိႏိုင္တာဘဲ။
စိတ္ဆိုးတဲ့စိတ္က သာၿပီး ေပၚလြင္ေသးတယ္။ တစ္ခါတည္းကို သူျဖစ္လာၿပီဆိုရင္
စိတ္ထဲသူပုန္ထေတာ့တာဘဲ၊ အဲဒါေၾကာင့္ စိတ္ဆိုးတယ္ဆိုတဲ့ ေဒါသစိတ္ဟာ
ကိုယ္ေတြ႔၊ သူမ်ားေျပာလို႔မဟုတ္ဘူး။
(၆) မုန္းစိတ္ကင္းျခင္းသည္သာ
သူတစ္ပါးက အသင့္ကို မုန္းစိတ္ထားသူရွိခ်င္ရွိပါေစ။
သင္တို႔ ငါတို႔က သူတစ္ပါးအေပၚ၌ မုန္းစိတ္ကင္းျခင္းသည္သာ
မူမွန္ျဖစ္၍ျမတ္ပါသည္။
ထိုသို႔ေနေသာအခါ သင္တို႔ ငါတို႔အဖို႔ ပထမဆံုးေရာက္လာမည့္
ေကာင္းက်ဳိးတရားကား
စိတ္ခ်မ္းသာမွဳ၊ ၾကည္လင္ေပ်ာ္ေမြ႔မွဳကို လက္ငင္းခံစားရျခင္း ပင္တည္း။
(၇) ပင္တိုင္စိတ္ေကာင္းေၾကာင့္
ေလာကတြင္ ရိုးသားေသာစိတ္၊ ေျဖာင့္မတ္စိတ္၊ တည္ၿငိမ္စိတ္ကို
အဓိက ပင္တိုင္ထားရမည္။
ထိုစိတ္ကို ပံုမွန္ထား၍ ကံ၊ ဥာဏ္၊ ၀ီရိယစြမ္းအင္ကို အေျခအေနအေလ်ာက္
အရင္းတည္ၿပီး မေနမနား ႀကိဳးစားေနေလ့ရွိသူမ်ားသည္
ထန္းပင္၊ ေပပင္ႀကီးမ်ားကဲ့သို႔ အစဥ္တိုးတက္ေနၾကသည္။
မရိုးသားသူမ်ားအေပၚ ေက်ာ္တက္သြားၾကသည္။
ရိုးသားေျဖာင့္မတ္သူမ်ားသည္ မေျဖာင့္မတ္သူမ်ားကို ေနာက္ခ်န္ထားခဲ့ၾကသည္။
(၈) ေသခါနီးစိတ္အာရံု
ငါေသေတာ့မည္ဟု ထင္မွတ္ရေသာ အခ်ိန္ပိုင္းတြင္ မိမိ၏ စိတ္အာရံုကို
ၾကည္လင္ေအာင္ ရွင္းရွင္းထား၍ ေနပါ။
သံေယာဇဥ္ဟူသမွ် ဘာသံေယာဇဥ္မွ
(ပစၥည္း သံေယာဇဥ္၊ လူ႔သံေယာဇဥ္ စသည္) မိမိ၏ စိတ္အာရံုတြင္
၀င္ေရာက္ မလာေစရ။ ၀င္ေရာက္လာလွ်င္ ဖယ္ထုတ္ပစ္ပါ။
မိမိျပဳခဲ့ဖူးေသာ ဒါနကုသိုလ္၊ သီလကုသိုလ္၊ ဘာ၀နာကုသိုလ္စသည္ တို႔တြင္
မိမိ စိတ္၀င္စား၍ အႏွစ္သက္ဆံုးေသာ ကုသိုလ္အာရံုတစ္ခုခု
ထပ္ျပန္တလဲလဲစြဲေနေအာင္ ႏွလံုးသြင္း၍ ေက်နပ္ ၀မ္းေျမာက္ေန ရမည္။
ကုသိုလ္အာရံုတစ္ခုခုကို စိတ္ၾကည္လင္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္း၍ စိတ္၀င္စားကာ
ေပ်ာ္ေမြ႔ရင္း ေသသြားတတ္ရမည္။
(၉) ေမတၱာစိတ္သာထားႏိုင္မယ္ဆိုရင္
စိတ္ကို ရွင္းရွင္းထား။ ရွင္းရွင္းထားဆိုသည္မွာ စိတ္ထားျခင္းကို ဆိုလိုတယ္။
ေလာကႀကီးမွာ ေမတၱာေလာက္ေကာင္းတာ ဘာမွမရွိဘူး။
ေမတၱာေလာက္ေကာင္းတဲ့ အေဆာင္ေကာင္း တျခားဘာမွ မရွိႏိုင္ဘူး။
ေမတၱာစိတ္သာ ထားႏိုင္မယ္ဆိုရင္ သံသရာလည္ရမွာေတာင္ မေၾကာက္နဲ႔။
ေမတၱာတရား လက္ကိုင္ထား သံသရာခရီးသြား မပင္ပန္းဘူးမွတ္။
(၁၀) စိတ္ရင္းထဲမွာ ျဖစ္ေပၚလာေသာ
လူမ်ားဟာ ဘယ္သူဟာ ကံေကာင္းတယ္၊ ဘယ္သူဟာ ကံဆိုးတယ္လို႔
ေျပာေလ့ရွိၾကတယ္။ ကံေကာင္းျခင္း၊ ကံဆိုးျခင္းကုိဘယ္သူကမွ လာေရာက္
ဖန္တီးေပးျခင္းမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ကံကိုယ္သာလွ်င္ ဖန္တီးေနၾကျခင္းျဖစ္တယ္။
ကံတရားဆိုတာ မိမိတို႔၏ စိတ္ရင္းထဲမွ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေစတနာပင္ျဖစ္တယ္။
ေစတနာေကာင္းလွ်င္ကံေကာင္းမယ္၊ ေစတနာဆိုးလွ်င္ ကံဆိုးမယ္။
ေစတနာေျဖာင့္လွ်င္ ကံေျဖာင့္မယ္၊ ေစတနာ ေကာက္လွ်င္ ကံေကာက္မယ္။
