"What does Buddhism say about divorce? How can we use Buddhist teachings to handle the emotional upheaval in our children and ourselves that occurs during a divorce?"
“အိမ္ေထာင္ကြဲတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဗုဒၶဘာသာက ဘာေျပာပါသလဲ။ အိမ္ေထာင္အကြဲအျပဲ ကာလအတြင္း မိဘေရာ ကေလးေတြပါ အျပင္းအထန္ စိတ္ထိခိုက္ရတာကို ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္နဲ႔အညီ ဘယ္လို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ပါသလဲ။”
ဗုဒၶဘာသာမွာ အိမ္ေထာင္ျပဳျခင္း နဲ႔ အိမ္ေထာင္ကြဲျခင္းဟာ ေလာကီသဘာ၀ လူ႔ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြ အိမ္ေထာင္ျပဳခ်င္တယ္ဆိုရင္ အဲဒါဟာ သူတို႔ရဲ့ ေရြးျခယ္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ကြဲခ်င္တယ္ ဆိုရင္လည္း သူတို႔ရဲ့ ေရြးျခယ္မႈပါပဲ။
ဗုဒၶဘာသာကေတာ့ ဘယ္လို မေကာင္းမႈကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ မျဖစ္ခင္က ႀကိဳတင္ကာကြယ္တာကို အားေပးပါတယ္။ ျပင္ျပင္ဆင္ဆင္ အိမ္ေထာင္ျပဳျခင္းအားျဖင့္ မလိုလားအပ္တဲ့ အိမ္ေထာင္အကြဲအျပဲကို ႀကိဳတင္ ကာကြယ္တာဟာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လမ္းေတြဟာ တကယ္မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ခ်စ္သူခ်င္း ဆက္ဆံေရးကို တင္ျပတတ္ပါတယ္။ လူေတြက အဲဒါမ်ိဳးကို အားက်ၿပီး မျဖစ္ႏိုင္တာေတြကို အမ်ားႀကီး ေမွ်ာ္လင့္တတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီလို ေမွ်ာ္လင့္ရင္းနဲ႔ ေရရွည္တည္တံ့မယ္ ထင္ရတဲ့ စိတ္ကူးယဥ္ အခ်စ္တြန္းအားနဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ အကြဲအျပဲ ျဖစ္ရျခင္းရဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုေပါ့။
ထိမ္းျမားလက္ထပ္ျခင္းကို စိတ္ခံစားမႈအေပၚ အေျခခံၿပီး တည္ေဆာက္လိုက္တာထက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအျဖစ္ ႐ႈျမင္ၿပီး လက္တြဲလိုက္ၾကတာက ပိုေကာင္းပါတယ္။ လက္မထပ္ခင္ တစ္ေယာက္အေၾကာင္း တစ္ေယာက္က ေကာင္းေကာင္းသိေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။ လက္မထပ္ခင္ မိသားစုတစ္ခု မတည္ေဆာက္ခင္ ကတည္းက ကိုယ္ရည္ရြယ္ထားတဲ့သူကို အေျခအေန အမ်ိဳးမ်ိဳး အခ်ိန္အခါ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ႐ႈေထာင့္စံုကေန အကဲခတ္သင့္ပါတယ္။ ဒါလည္း အကြဲအျပဲကို ကာကြယ္ဖို႔ နည္းလမ္းတစ္ခုေပါ့။
အိမ္ေထာင္တစ္ခုမွာ ျပႆနာရွိတာ အၾကပ္အတည္းရွိတာဟာ သဘာ၀ပါ။ ဆက္ဆံေရးေကာင္းေနေအာင္၊ ျပႆနာ ေျဖရွင္းႏိုင္စြမ္း တက္လာေအာင္ အေပးအယူ မွ်မွ်တတနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ဘက္ရဲ့ အရည္အေသြးေကာင္းေတြ ေကာင္းသည္ထက္ ေကာင္းလာေအာင္ ပံ့ပိုးေပးသင့္ ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ဘက္ကို တန္ဖိုးထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ငါ ဘာလုပ္လုပ္ သူသိတာမွတ္လို႔ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ ေတာ္ေတာ္ရက္စက္တဲ့ အိမ္ေထာင္ဖက္ရဲ့ ခံယူခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ပံပိုးမယ္ အျပန္အလွန္ ေလးေလးစားစား အသိအမွတ္ျပဳမယ္ဆိုရင္ ကြဲပါလုိ႔ လာခြဲေတာင္ ကြဲၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘ၀ေဖာ္ေတြကိုး။
အိမ္ေထာင္ကြဲတယ္ဆိုတာ သက္ဆိုင္သူေတြအတြက္ နာၾကင္စရာပါ။ အခ်ိန္အၾကာႀကီး ခံစားရပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ကြဲၾကရာမွာ ထံုးစံအားျဖင့္ တစ္ေယာက္က ကြဲဖို႔ ဆႏၵရွိေပမယ့္ တစ္ေယာက္က မကြဲခ်င္ပါဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ အေျမာ္အျမင္ ႀကီးႀကီးနဲ႔ စိတ္ရွည္ရွည္ထားၿပီး သည္းခံလိုက္ရင္ ျပႆနာ ေျပလည္သြားႏိုင္ပါတယ္။
အိမ္ေထာင္ကြဲၾကရတဲ့အခါ သားသမီး ရွိေနတယ္ဆိုရင္ ကြဲလိုက္တဲ့ လင္ေယာက္်ားရဲ့ မေကာင္းေၾကာင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ ဇနီးေဟာင္းရဲ့ မေကာင္းေၾကာင္းကို ကေလးေတြကို မေျပာသင့္ပါဘူး။ ေျပာမိရင္ ကေလးေတြအေပၚ မေကာင္းတဲ့ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈေတြ က်ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ကြဲလိုက္တဲ့ မိဘႏွစ္ပါးဟာ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ တစ္သက္လံုး မပတ္သက္ၾကေတာ့ဘဲ ေနလို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေလးေတြကေတာ့ မိဘႏွစ္ပါးလံုးနဲ႔ တစ္သက္လံုး ဆက္ဆံပတ္သက္ေနၾကရမွာပါ။ အေဖ့ဘက္ပါရင္ပါ၊ ဒါမွမဟုတ္ အေမ့ဘက္ပါရင္ပါဆိုၿပီး ကေလးေတြ ၾကားကေန အေနၾကပ္ေအာင္ မလုပ္သင့္ပါဘူး။ ကေလးေတြ သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္မယ့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ကို မိဘႏွစ္ပါလံုးက အတတ္ႏိုင္ဆံုး ဖန္တီးေပးသင့္ပါတယ္။ သားသမီးကို ၾကင္နာတဲ့စိတ္နဲ႔ ေပါ့။
အိမ္ေထာင္ကြဲထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္က ေျပာဖူးပါတယ္။ အဲဒီ အမ်ိဳးသမီးဟာ အိမ္ေထာင္အကြဲအျပဲရဲ့ ဒုကၡသုကၡေတြကို ခံႏိုင္ရည္ရွိဖို႔ ဗုဒၶဘာသာ တရားေတာ္ကို တန္ဖိုးထားၿပီး အားကိုးပါတယ္။ လူ႔က်င့္၀တ္ ငါးပါးသီလကို လံုေအာင္ေစာင့္ထိန္းျခင္း နဲ႔ ဒုစ႐ိုက္ဆယ္ပါးကို သတိထား ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းဟာ အိမ္ေထာင္အကြဲအျပဲ ကာလမွာ သူ႔အတြက္ ေထာက္တည္ရာ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ့။ ပူထူၿပီး အရက္မူးေအာင္ ေသာက္ၿပီး ျပႆနာကို ယာယီ ေရွာင္ကြင္းလိုက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ အေျခအေနမွန္ကို ရဲရဲရင္ဆိုင္လိုက္ပါတယ္ တဲ့။ ခင္ပြန္းေဟာင္းရဲ့ အျပစ္အနာအဆာေတြကို မဟုတ္မမွန္ လုပ္ၾကံေျပာတာမ်ိဳး၊ ခ်ဲ႕ကားေျပာတာမ်ိဳး မလုပ္ပါဘူး တဲ့။ သူမ်ားေတြေရွ႕မွာ ခင္ပြန္းေဟာင္းကို မေ၀ဖန္ မတိုက္ခိုက္မိေအာင္ အေျပာအဆို ဆင္ျခင္ပါတယ္ တဲ့။ ခင္ပြန္းေဟာင္း အေပၚမွာ အ႐ိုးသားဆံုး အမွ်တဆံုးျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါတယ္ တဲ့။
ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဗုဒၶဘာသာဟာ အိမ္ေထာင္အကြဲ အျပဲကို အထူးတလည္ မဆန္႔က်င္ေပမယ့္ အားေပးအားေျမႇာက္ မလုပ္ဘူး ဆိုတာေတာ့ အထူးေျပာစရာ မလိုပါဘူး။ သိဂၤါလသုတ္မွာပါတဲ့ လင္က်င့္၀တ္ မယားက်င့္၀တ္ေတြကို သာယာတဲ့ မိသားစုေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔ လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြအျဖစ္ က်င့္သံုးႏိုင္ၾကပါတယ္။
ၿငိမ္းခ်မ္းၾကပါေစ
စာႂကြင္း
သဂၤဇာဆရာေတာ္ႀကီးက သိဂၤါလသုတ္ (သိဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္)ကို အေျခခံၿပီး ေလာကီ လူ႔က်င့္၀တ္ေတြကို သံေပါက္ကဗ်ာ စပ္ဆိုၿပီး ေဟာျပေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သက္ဆိုင္မႈရွိတဲ့ ကဗ်ာႏွစ္ပုဒ္ကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
လင့္က်င့္၀တ္ ငါးပါး
မထီမဲ့ကင္း၊
အပ္ႏွင္းဥစၥာ၊
မိစၧာမမွား၊
၀တ္စားဆင္ယင္၊
ျမတ္ႏိုးၾကင္၊
ငါးအင္ လင့္က်င့္ရာ။
၁။ ဇနီးမယားကို မထီေလးစား ေစာ္ကားေမာ္ကား အႏိုင္မက်င့္ျခင္း၊
၂။ ရွာေဖြရရွိသည့္ စီးပြားဥစၥာကို ဇနီးထံ အပ္ႏွံျခင္း၊
၃။ ဇနီးသည္မွတစ္ပါး အငယ္အေႏွာင္း အပို အေပ်ာ္ မထားျခင္း၊
၄။ ဇနီးသည္ကို စြမ္းႏိုင္သေလာက္ အ၀တ္အစား အဆင္တန္ဆာ ဆင္ေပးျခင္း၊
၅။ ဇနီးသည္ကို ျမတ္ႏိုးၾကင္နာျခင္း။
မယားက်င့္၀တ္ ငါးပါး
အိမ္တြင္းမႈလုပ္၊
သိမ္းထုတ္ေသခ်ာ၊
မိစၧာၾကဥ္ေရွာင္၊
ေလ်ာ္ေအာင္ျဖန္႔ခ်ိ၊
ပ်င္းရိမမူ၊
၀တ္ငါးဆူ၊
အိမ္သူက်င့္အပ္စြာ။
၁။ အိမ္မႈကိစၥ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊
၂။ ခင္ပြန္းသည္ ရွာေဖြ၍ အပ္ႏွံလာသည့္ စီးပြားဥစၥာကို စနစ္တက် သိမ္းဆည္းထားျခင္း၊
၃။ ခင္ပြန္းသည္မွတစ္ပါး အငယ္အေႏွာင္း အပို အေပ်ာ္ မထားျခင္း၊
၄။ မိမိ၏ ေဆြမ်ိဳး မိတ္ေဆြ ႏွင့္ ခင္ပြန္းသည္၏ ေဆြမ်ိဳး မိတ္ေဆြ၊ ႏွစ္ဘက္ဆက္စပ္သူမ်ားသို႔ မွ်တေလ်ာ္ကန္ေအာင္ ေပးကမ္းခ်ီးေျမႇာက္ျခင္း၊
၅။ အပ်င္းမထူျခင္း။
ဒီက်င့္၀တ္ေတြဟာ ဘုရားရွင္လက္ထက္က အိမ္ေထာင္ရွင္ စံုတြဲေတြအတြက္ စံထားေလာက္တဲ့ အိမ္ေထာင္ေရး လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္အတြက္လည္း ရာႏႈန္းျပည့္ အသံုးမ၀င္ဘူး ဆိုရင္ေတာင္မွ သံုးမရေတာ့ဘူးလို႔ မျငင္းလိုက္သင့္တဲ့ တရားေတာ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ရည္ညႊန္း
pp 12-13, “Dealing with Life's Issues, a Buddhist Perspectives” by Ven Thubten Chodron; 1st Edition, January 2008; 4th reprint of 5, 000 copies, May 2010; Printed by Fabulous Printers Pte Ltd (Singapore)
